મેડિક્લેઇમ ક્લોઝર નોટિસ અને અંગ્રેજીની અધૂરપ : વાઘ આવ્યો રે વાઘ

ઇન્સ્યૂરન્સ કંપનીનું અંગ્રેજી

(Enlarge Image to Read Text)

રોટી, કપડાં ઔર મકાનની જેમ મેડિક્લેઇમ / Mediclaim એકવીસમી સદીની અનિવાર્ય જરૂરિયાત છે. મેડિક્લેઇમ પોલિસીની જવાબદારી અગાઉ સરકારીકરણ પામેલી ચાર કંપનીઓ નિભાવતી હતી. પોલિસીનું વેચાણ ધંધામાં પરિવર્તિત થયું એ પછી તેમાં ખાનગી વીમા કંપનીઓએ પણ ઝુકાવ્યું છે. ક્લેઇમ રકમ ચુકવવાની કે ચૂકવી નાખવાની જવાબદારી થર્ડ પાર્ટી આર્બિટ્રેટર કંપનીઓ પર નાખવામાં આવી તે પછી ફરિયાદોનું પ્રમાણ એટલું વધ્યું છે કે સમાધાન – પતાવટ માટે બીમા લોકપાલની જેમ મેડિક્લેઇમ લોકપાલની નિમણૂક કરવી પડે.

જેના શતાબ્દી વર્ષનો પ્રારંભ થઈ ચૂક્યો છે તેવી સો વર્ષ જૂની, વર્ષ 1919માં ટાટા સમૂહના ઉદ્યોગપતિ સર દોરાબજી ટાટા દ્વારા સ્થપાયેલી અને 1973માં જેનું રાષ્ટ્રીયકરણ થયું તેવી ન્યૂ ઇન્ડિયા એશ્યૂરન્સ કંપની લિમિટેડ / The New India Assurance Company Limited દ્વારા મળેલો એક પત્ર અને તેમાંનું લખાણ આપની સાથે વહેંચવું જરૂરી લાગે છે.

આ સાથે દર્શાવેલો પત્ર મને મળ્યો છે એવો સંખ્યાબંધ મેડિક્લેઇમ પોલિસી ધારકોને મળ્યો છે. મથાળું – સબ્જેક્ટ લાઇન જણાવે છે એમ ‘આપની મેડિક્લેઇમ પોલિસી હવે બંધ કરવામાં આવે છે’ એવો અર્થ અને ગર્ભિત રીતે કહો તો ધમકી એમ ફલિત થાય છે. સંદેશાવ્યવહારના હાથવગા સાધન ફોન – મોબાઇલ મારફત વીમા કંપનીમાં પૂછપરછ કરતા જ પહેલા પ્રયત્ને સ્પષ્ટતા મળે છે કે કંપનીએ વર્ષ 2007ના ધારાધોરણો અનુસાર જે પોલિસી ઇસ્યૂ કરી હતી તેમાં ફેરફાર થયો છે. બાકી પોલિસી રિન્યૂ થવાની છે – રાબેતા મુજબ થવાની છે.

આમ થવું એ એક સામાન્ય પ્રક્રિયા છે. મેડિક્લેઇમ પોલિસીના એક ધારક તરીકે પોતાની વાત કરું તો હું 1998થી આ પ્રકારની પોલિસી ધરાવું છું. તેના મોડ્યૂલમાં વખતોવખત ફેરફાર થયા હશે, એકથી વધુ વખત થયા હશે એ પણ બનવા જોગ છે. પરંતુ ‘આપની મેડિક્લેઇમ પોલિસી અને તે અંતર્ગત મળતું વીમા કવચ પાછું ખેંચવામાં આવે છે’ એ મતલબની કોઈ સૂચના ક્યારેય મળી નથી – આપવામાં નથી આવી. સમય – સંજોગો – મોંઘવારી – બજારના બદલાતા જતા પરિમાણો સાથે કંપનીઓએ આવા ફેરફાર કરવા પડે છે. પત્રમાં લખ્યું છે તેમ અને મેં સમજ્યું એ પ્રમાણે ઉપરોક્ત પોલિસી 2007ના મોડ્યૂલને આધારે ઇસ્યૂ કરવામાં આવી હતી. અગિયાર વર્ષ વીતી ગયા પછી તેની શરતોમાં ફેરફાર કરવો પડે – લાવવો પડે એ સમજી શકાય એવું છે. પરંતુ એ પોલિસી હવે ઇસ્યૂ જ નહીં થાય અને પત્ર લખીને મથાળે ‘Withdrawal of Mediclaim Policy (2007)’ લખવું એ ઉતાવળે કાચું કપાયા જેવું થયું છે.

કાચું કપાયું છે તેની કોઈ જાહેર સ્પષ્ટતા કંપનીએ કરી નથી. વન-ટુ-વન વ્યક્તિગત ધોરણે ફોનથી કે રૂબરૂ સંપર્ક કરવામાં આવે ત્યારે કંપનીના ડેવલપમૅન્ટ ઑફિસર ઉપર જણાવી તે સમજૂતી આપે છે. પત્રના બીજા પેરેગ્રાફમાં કંપનીની બીજી કોઈ પ્રૉડક્ટ તરફ માઇગ્રેટ થવાનો વિકલ્પ ખૂલ્લો છે અને તે મેળવવા માટે નવું ફ્રેશ પ્રપોઝલ ફૉર્મ ભરી આપવું પડશે તેમ માર્ગદર્શન આપવામાં આવ્યું છે તે મથાળે દર્શાવેલી સૂચના અને પહેલા ફકરામાં જે કંઈ જણાવ્યું છે તેનાથી તદ્દન વિપરીત છે.

પચીસ રૂપિયાના ખર્ચે રજિસ્ટર્ડ પોસ્ટથી દરેક પોલિસીધારકને મોકલાયેલા પત્રની અસ્પષ્ટ – વિસંગત ભરેલી વિગતો જોતા એવો પ્રશ્ન પણ થાય છે કે ગ્રેજ્યુએટ – પોસ્ટગ્રેજ્યુએટ અને તેથી ઉપરનું ભણતર પામેલા લોકોની જ કર્મચારી તરીકે ભરતી કરતી વીમા કંપનીઓ પાસે અંગ્રેજીમાં દસ લીટીનો એક સાદો કાગળ – પત્ર સૌને સમજાય તેવી ભાષામાં ડ્રાફ્ટ કરી શકે તેવો કોઈ માણસ – મેનેજર નહીં હોય? નાનપણમાં વાંચેલી ‘વાઘ આવ્યો રે વાઘ’ વાર્તા નવેસરથી અને નવા સદર્ભે યાદ કરાવવા બદલ વીમા કંપનીનો આભાર માનવો કે લમણે હાથ દેવો તે નક્કી થઈ શકતું નથી. પત્ર વાંચીને આપ આપનો વિકલ્પ નક્કી કરી શકો છો.

વીમા કંપનીઓની જાહેરખબરમાં ‘વીમો આગ્રહની વિષયવસ્તુ નથી’ એવું ડિસક્લેઇમર મુકાય છે. હા, ‘ભાષા મારા માટે આગ્રહની વિષયવસ્તુ છે’ તે બાબતે આ પોસ્ટ એ મારું ક્લેઇમર છે એમ સમજવું.